نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

پاتریک مودیانو از نویسندگان مطرح قرن بیستم فرانسه بوده و از تصاویر، عناصر تاریخی و اسطوره‌ها الهام می‌گیرد تا تخیل و خواب‌پردازی را در بطن حوادث تاریخی و گذشته به تصویر بکشد. تخیلی که پیوسته در ارتباط با واقعیت تجربه شده و شواهد، خود را نمایان می‌کند. مودیانو بدین منظور از عناصر «مکانی و زمانی» استفاده می‌کند تا ارتباط تخیل را با تصاویر واقعی و ذهنی در بستر داستان‌پردازی حفظ کند. در نزد مودیانو، عنصر «مکان» سازه‌ایی است که خاطرات را تحریک می‌کند. خاطراتی که سازنده‌ی ترکیب داستانیِ وی هستند. حال‌آنکه از شخصیت‌های فراری و گریزان بهره می‌جوید. مقاله حاضر با تحلیل ویژگی‌های مکانی و عناصر وابسته در رُمانِ خیابانِ بوتیک‌های تاریک، با استفاده از نظریات گاستون باشلار، منتقد مضمون‌گرا، و با نشان دادنِ پیش‌فرض‌های ذهنی و عینیِ «مکان»، به بررسی روابط تصاویری خواهد پرداخت که معانیِ ساختارهای مکانی را در بافت‌های روایی اثرِ ادبی مودیانو تعیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

[1]     BACHELARD Gaston, La formation de l’esprit scientifique, Vrin, Paris, 1934.
[2]     BACHELARD Gaston, L’eau et les rêves, PUF, Paris, 1947.
[3]     BACHELARD Gaston, Le matérialisme rationnel, PUF, Paris, 1953.
[4]     BACHELARD Gaston, La poétique de l'espace, PUF, Paris, 1957.
[5]     BACHELARD Gaston, La poétique de la rêverie, Gallimard, Paris, 1984.
[6]     BACHELARD Gaston, Psychanalyse du feu, Gallimard, Paris, 1985.
[7]     BERGSON Henri, La pensée et le mouvement, PUF, Paris, 2000.
[8]     BLANCHOT Maurice, L’espace littéraire, Gallimard, Paris, 1988.
[9]     BOUVET Rachel et al., « Pour une approche géopoétique du récit de voyage », Arborescences : Revue d’études françaises, Nº3, 201, cité in https://www.erudit.org /fr/revues/arbo/2013-n3-arbo0733/1017364ar.pdf, page consultée le 20 septembre 2019. 
[10]  COLLOT Michel, « Pour une géographie littéraire », Fabula-LHT : Le partage des disciplines, Nº8, 2011, cité in http://www.fabula.org/lht/8/collot.html, page consultée le 02 octobre 2019.
[11]  DE MAN Paul, The Rhetoric of Romanticism, Columbia University Press, New York, 1984.
[12]  DENIS Michel, Dictionnaire critique de la communication, PUF, Paris, 1993.
[13]  DOUBROVSKY Serge, Pourquoi la nouvelle critique, Mercure de France, Paris, 1966.
[14]  DURAND Gilbert, L’Imagination symbolique, PUF, Paris, 1998.
[15]  ESFANDI Esfandiar & HASHEMI Elaheh Sadat, « Du roman-histoire à l’enquête Micro-historique : Étude sélective de l’œuvre de Patrick Modiano », in revue Recherches en Langue et Littérature Françaises, Vol 12, Nº21, Printemps & été, Université de Tabriz, 2018, pp. 151-169.
[16]  FREUD Sigmund, (1919), « L’inquiétante étrangeté », Essais de psychanalyse appliquée, Gallimard, coll. « Idées », Paris, 1976.
[17]  GREIMAS Algirdas Julien, Sémantique Structurale, Larousse, Paris, 1966.
[18]  GREIMAS Algirdas Julien, Du sens, Seuil, Paris, 1970.
[19]  LAURENT Thierry, L’Œuvre de Patrick Modiano : une autofiction, Presses Universitaires de Lyon, Lyon, 1997.
[20]  MERLEAU-PONTY Maurice, Le visible et l'invisible, Gallimard, Paris, 1988.
[21]  MERLEAU-PONTY Maurice, Phénoménologie de la perception, Gallimard, Paris, 1976.
[22]  MODIANO Patrick, Rue des Boutiques Obscures, Gallimard, Paris, 1978.
[23]  MODIANO Patrick, « Je suis devenu comme un bruit de fond », entretien avec Marianne Payot et Delphine Peras, (2010). L'Express [on-line]. [Disponible le 26/01/2016]
[24]  MODIANO Patrick, Discours à l’Académie suédoise, Gallimard, Paris, 2014.
[25]  MUCCHIELLI Alex, L’identité, PUF, coll. « Que sais-je ? », Paris, 2013.
[26]  NOË Alva, Action in Perception, MIT Press, Cambridge, 2004.
[27]  OUELLET Réal, Les critiques de notre temps et le Nouveau Roman, Garnier, Paris, 1972.
[28]  ROBBE-GRILLET Alain, Pour un Nouveau Roman, Minuit, Paris, 1963.
[29]  ROUX Baptiste, Figures de l'Occupation dans les romans de Patrick Modiano, L’Harmattan, Paris, 1999.
[30]  SANSOT Pierre, Poétique de la ville, Payot, Paris, 2004.
[31]  SARTRE Jean-Paul, L’Être et le Néant, Gallimard, Paris, 1943.
[32]  SARTRE Jean-Paul, Situations philosophiques, Gallimard, Paris, 2005.
[33]  TADIE Jean-Yves, La critique littéraire au XXème siècle, Agora, Paris, 1997.
[34]  TUAN Yi-Fu, Espace et lieu : La perspective de l’expérience, Infolio, Paris, 2006.
[35]  WUNENBURGER Jean-Jacques, « Bachelard, une phénoménologie de la spatialité : La poétique de l’espace de Bachelard et ses effets scénographiques », in Nouvelle Revue d’Esthétique, Nº 20, 2017, pp. 10-111. Article consultable sur le site : https://www.cairn. info/revue-nouvelle-revue-d-esthetique-2017-2-page-99.htm.