نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

از قرن نوزدهم نویسندگان متعددی از تأثیرات ایرانی بر رمان­های شهسواری اروپا در قرون وسطی سخن گفته­اند اما مطالعات ایشان تا حد زیادی به حدس و گمان و فانتزی محدود می‌گردد. با این حال به نظر می‌رسد که این موضوع بسیار غنی است و این مقاله بر آن است که با تکیه بر متون اصلی و مطالعة‌ تطبیقی میان سرنوشت موازی شوالیه پرسوالِ قهرمان چندین متن قرون وسطی (داستان گرال اثر کرتین دو تروا، پارسیفال اثر ولفرام اشنباخ، سومین ادامه بر داستان گرال اثر مانسیه، و کتاب عالیقدر گرال) و کیخسرو شاه ایرانی که تصویر اصلی بخش مرکزی شاهنامة فردوسی است بپردازد. تشابهات مورد توجه میان مراحل مهم زندگی این دو قهرمان (تبار آن­ها، کودکی دور از جامعه، یتیم بودن، ویژگی‌های معنوی و شاهانه، آزمون‌هایی که پیش رو دارند، به تخت نشستن و ارتباط آن­ها با تقدس) تأثیرات جزئی سنت‌های ایرانی بر ادبیات اروپایی در قرون وسطی یا دستکم منشاء مشترک –هندو اروپایی- این روایت‌ها را القا می­کنند.

کلیدواژه‌ها

[1]     BARRY Michael, « La Table Ronde du Roi Arthur et les Mille et une Nuits », in J.-C. Payen (éd.), Les romans de la Table Ronde, la Normandie et au-delà, Charles Corlet, Rennes, 1986.
[2]     CHAUVIN Danièle, SIGANOS André et WALTER Philippe (direction), Questions de mythocritique. Dictionnaire, Imago, Paris, 2005.
[3]     CHRÉTIEN de Troyes, Le conte du Graal, traduit par Charles Méla, Le Livre de Poche, Paris, 1990.
[4]     CORBIN Henry, En Islam iranien, t. II, Gallimard, Paris, 1971.
[5]     COYAJEE J. C., Studies in Shahnameh, in K. R. Cama Oriental Institute, n°33, 1939.
[6]     DUVAL Paulette, La pensée alchimique et le conte du Graal, Honoré Champion, Paris, 1979.
[7]     Firdousi Abou’lkasim, Le Livre des rois / publié, traduit et commenté par Jules Mohl, 7 tomes, Jean Maisonneuve Éditeur, Paris, 1976.
[8]     GALLAIS Pierre, Genèse du roman occidental. Essais sur Tristan et Iseut et son modèle persan, Sirac, Paris, 1974.
[9]     HARMATTA, János, « Les sources iraniennes de la légende du Graal », in Neohelicon, vol. 21, n°1, 1994.
[10]  Haut Livre Du Graal (Le), traduit par Armand Strubel, Le Livre de Poche, Paris, 2007.
[11]  LE RIDER Paule, Le chevalier dans le Conte du Graal de Chrétien de Troyes, SEDES, Paris, 1978.
[12]  LOZACHMEUR Jean-Claude, « Recherches sur les origines indo-européennes et ésotériques de la légende du Graal », in Cahiers de civilisation médiévale, XXX, 1, 1987.
[13]  MANESSIER, La troisième continuation du Conte du Graal / traduite, présentée et annotée par Marie-Noëlle Toury, Honoré Champion, Paris, 2004.
[14]  NELLI René, « Le Graal dans l’ethnographie », in René Nelli (éd.), Lumière du Graal. Études et textes, Les Cahiers du Sud, Paris, 1951.
[15]  NOSRAT Shalâ, Tristan et Iseut et Wîs et Râmîn. Origines indo-européennes de deux romans médiévaux, Harmattan, Paris, 2014.
[16]  O’GORMAN Richard, « Deux siècles de recherches sur le Graal », in Polyphonie du Graal / textes réunis par Denis Hüe, Paradigme, Orléans, 1998.
[17]  PASTRÉ Jean-Marc, Structures littéraires et tripartition fonctionnelle dans le Parzival de Wolfram von Eschenbach, Klincksieck, Paris, 1993.
[18]  RINGBOM Lars-Ivar, Graltempel und Paradies : Beziehung zwischen Iran und Europa im Mittelalter, « Wahlström och Eidstrand, Stockholm, 1951.
[19]  RINGGENBERG Patrick, La gloire des rois et la sagesse de l’épopée. Une introduction au Livre des rois (Shâhnâmeh) de Ferdowsi, L’Harmattan, Paris, 2009.
[20]  SALY Antoinette, Image, structure et sens. Études arthuriennes, Aix, Centre Universitaire d’Études et de Recherches Médiévales d’Aix, Senefiance n°34, 1994.
[21]  SATTÂRI Djalâl, Les liens iraniens et islamiques du mythe de Parsifal (Peyvandhâ-ye Irâni va eslâmi-ye osture-ye Pârzifâl), Nashr-e Sâles, Téhéran, 1386 [2007].
[22]  SUTSCHECK Frederich von, Wolfram von Eschenbach Pârsiwalnâmä Übersetzung », in Forschung und Fortschritt, VII, 1931.
[23]  – « Wolframs von Eschenbach Reimbearbeitung des Pârsiwalnâmä », in Klio, XXV, 1932. 
[24]  SZKILNIK Michelle, Perceval ou le Roman du Graal de Chrétien de Troyes, Gallimard, Paris, 1998.
[25]  WALTER Philippe, Arthur, L’ours et le roi, Imago, Paris, 2002.
[26]  WOLFRAM von Eschenbach, Parzival, traduit, introduit et annoté par Ernest Tonnelat, 2 t., Paris, Montaigne, 1984
[27]  WOLFRAM von Eschenbach, Parzival, traduit et présenté par Danielle Buschinger, Wolfgang Spiewok et Jean-Marc Pastré, Christian Bourgois Éditeur, (10/18), Paris, 1989.