نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری، دانشگاه تبریز

چکیده

نقد جامعه­شناختی ادبیات دانشی نوین است که به مطالعة تأثیر جامعه بر ادبیات و برعکس، تأثیر ادبیات بر اجتماع می­پردازد. در حقیقت، هر اثر ادبی علی رغم ادعایی که می­تواند مبنی بر بی­بهره بودن از تأثیرات اجتماعی داشته باشد، هرگز به دور از واقعیات سیاسی و اجتماعی عصر خود نیست. جهان­بینی نویسنده که متأثر از آگاهی فرهنگی و اجتماعی وی از اجتماع خود می­باشد، سهم قابل توجهی در ایجاد اثر ادبیِ او دارد. بدین ترتیب، طبق نظر لوسین گلدمن، اثر ادبی، بیانِ جهان­بینیِ یک گروه اجتماعی است. بنابراین، برخلاف پیشتازان این نقد، وی اثر ادبی را در کانون توجه خود قرار داده و سعی می­کند بین زندگی ادبی و اجتماعی پیوند ایجاد کند. طبق نظر گلدمن، اثر ادبی محصول یک انسجام درونی خودمختار است که می تواند بی­ارتباط به عقاید آگاه نویسنده باشد. بر همین اساس، در این مقاله به دنبال منظور و نیت نویسنده نیستیم بلکه مطابق با نظریة ساختارگرایی تکوینی، تحلیل خود را با بررسی ساختارهای متنی شروع خواهیم کرد و سپس ریشة این داده­های بدست آمده از ساختار متن را در ساختار جامعه مطالعه خواهیم کرد. برای این مطالعه، به بررسی رمانی شناخته شده از کامو به نام طاعون خواهیم پرداخت. هدف ما این خواهد بود که شباهت­های بین ساختار اثر و اجتماع را بیابیم و بدانیم که چگونه طاعون می­تواندمعرف و بازتاب جامعة نویسنده باشد.

کلیدواژه‌ها

[1]     BENKHODJA Ammar, « Relire camus : une ethnocritique de la peste », Carnets: revue électronique d’études françaises. IIe série, 2015, n. 4, pp. 111-123.
[2]     BOUDEMAGH Nour El Houda, Lecture structurale de « Vautrin » d’Honoré Balzac, Université Mentouri Constantine, Algérie, 2012.
[3]     BOUZAR Wadi, Roman et connaissance sociale, Essai, Office des publications universitaires, Alger, 2006.
[4]     CAMUS Albert, La Peste, Gallimard, Paris, Éditions du groupe "Ebooks libres et gratuits", 1947.
[5]     CAMUS Albert, Lettre à Roland Barthes sur La peste, L’œuvre complète, Vol. I, Gallimard, Paris, 1965.
[6]     CAMUS Albert, Carnets II, Gallimard, Paris, 1964.
[7]     DJAVARI Mohammad-Hossein, Les Orientations contemporaines de la critique et théorie littéraires, Tabriz, Université de Tabriz, 2009.  
[8]     GOLDMANN Lucien, Pour une sociologie du roman, Gallimard, Paris, 1964.
[9]     GOLDMANN Lucien, Marxisme et Science Humaines, Gallimard, Paris, 1970.
[10]  GOLDMANN Lucien, « La sociologie de la littérature : situation actuelle et problèmes de méthode », UNESCO, Volume XIX, 1967, n.4, pp. 531-554.
[11]  JOUVE Vincent, L’effet-personnage dans le roman, PUF, Paris, 1992.
[12]  LEDENT David, « Les enjeux d’une sociologie par la littérature », Contextes, 2013, in http://journals.openedition.org/contextes/5630
[13]  MAUREL Anne, La critique, Hachette, Paris, 1994.
[14]  MAHDAVI ZADEH Mojgan, « Une métacritique du structuralisme génétique », 2007, Revue des Études de la Langue Française, pp. 45- 53. 
[15]  SANAKE Adama, La sociocritique : enjeux théorique et idéologique, EPU, Paris, 2013.
[16]  SHARIFI Somayeh, Une étude sociologique sur « Madame Bovary » de Flaubert d'après les théories de Lucien Goldmann, Universite de Tabriz, 2012.
[17]  TEBBANI Ali, L’ambivalence du projet idéologique dans « La Peste » d’Albert Camus, Université Mentouri-Constantine, mars 2007.
[18]  LAGARDE André et MICHARD Laurent, Collections Lagarde et Michard, XXe siècle, Bordas, Paris, 1993.
[19]  KHAHNAMOUIPOUR Jaleh et KHATTATE Nasrine, La critique littéraire, SAMT, Téhéran, 2013.
[20]  ABBAS MATHI Khudhair, La peste : projet idéologique, tiré de http://www.iasj.net. 2016/2/4
[21]  Andreas Nielen, "L’occupation de la Belgique et de la France (1940–1944) et Les archives de l’Administration militaire allemande", tiré de http://www.ihtp.cnrs.fr/ prefets/de/content/l%E2%80%99occupation-de-la-belgique-et- de-la-france-1940%E2%80%931944-et-les-archives-de-l%E2%80%99administration
[22]  TACHIBANA Kikuko, « Analyse sémantique structurale de l’œuvre d’Albert Camus »,Osaka University Knowledge Archive : OUKA, tiré de http://ir.library.osaka- u.ac.jp/dspace, 2016/2/9
[23]  DERAMAIX Patrice, « Structuralisme génétique et littérature, Lucien Goldmann, critique et sociologue », [en ligne, 2006], Tiré de http://membres.lycos.fr/patderam/gold1.html. 2016/3/2
[24]  KRISZTINA Horvath, Le personnage comme acteur social-Les diverses formes de L’évaluation dans la peste d’Albert Camus, 1997, Tiré de http:// magyar-irodalom.elte.hu/palimpszeszt/11_szam/09.htm. 2016/3/17
[26]    پوینده محمد جعفر، در آمدی بر جامعه شناسی ادبیات، تهران، نشر چشمه، 1396.
[27]    پوینده محمد جعفر، جامعه، فرهنگ، ادبیات: لوسین گلدمن، تهران، نشر چشمه، 1376.
[28]    عسگری حسنکلو عسگر، «سیر نظریه های نقد جامعه شناختی ادبیات»، 87 -1386، دوره 1، شماره 4 ،64-41