نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 دانشیار، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

بازگشت به زادبوم بعد از گذشت مدت زمانی طولانی در عصر معاصر با نویسندگان بیشماری که متأثر از مهاجرت ‌و تبعید هستند، الهام‌بخش داستان‌های خلاقانه‌ای شده است. کوسی افویی نویسندۀ توگویی در سولوی یک بازآمده و دنی لافری-یر نویسندۀ اهل هایتی در داستان معمای بازگشت، هر یک به شیوۀ خود به روایت تجربۀ دیگربودگیِ بازآمده در فضای آشنای وطن خود پرداخته‌اند. در این تحقیق با تکیه بر نظریۀ نقد جغرافیایی برتران وستفال، به تحلیل رابطۀ فضای بازنمایی شده و فضای ارجاعی و نیز معنایی که به تبع آن در فرایند بازگشت حاصل می‌شود، می‌پردازیم. علاوه بر آن، تلاش می‌کنیم با وام‌گیری از تئوری هتروتوپیا که اولین بار فوکو مطرح می‌کند و وستفال آن را بسط می‌دهد، کارکرد فضای قبرستان را به عنوان دیگر‌فضا که در تقابل با نظمِ حاکم بر وطن معنادار می‌شود تبیین کنیم.

کلیدواژه‌ها

[1]     BHABHA Homi,  Les lieux de la culture : une théorie postcoloniale. Payot, Paris, 2007.
[2]     BOCCO Amevi, Kossi Efoui ou la perspective d’un nouvel engagement : le pouvoir d’exorcisme de l’écriture dans Solo d’un revenant et L’ombre des choses à venir, Phd. diss., University of Tennessee, 2013.
[3]     BROSSAT Alain, « Habiter sans vivre : le cimetière comme hétérotopie », in  Le sujet dans la cité, 2011, 2 (1), pp.121-129.
[4]     CHASSAING Irène, Dysnosties : le récit du retour au pays natal dans la littérature canadienne francophone contemporaine, thèse de doctorat, Dalhousie University Halifax, 2014.
[5]     DELEUZE  Gilles, Critique et clinique, Minuit, Paris 1993
[6]     EFOUI Kossi,  Solo d'un revenant, Le Seuil, Paris, 2015.
[7]     EFOUI Kossi, « Kossi Efoui, Oublie! Et L’ombre des choses à venir. », Interview La Plume, Francophone, 1 Jan. 2011, (Consultable sur http://la-plume-francophone.over-blog.com/article-kossiefoui-oublie-et-l-ombre-des-choses-a-venir-90872698.html).
[8]     FOUCAULT Michel, Dits et écrits, « Des espaces autres », in Architecture, Mouvement, Continuité, 1984, n°5, pp. 46-49.
[9]     HUSTI-LABOYE Carmen, La diaspora postcoloniale en France : différence et diversité, Presses universitaires de Limoges et du Limousin, 2009.
[10]  LAFERRIERE Dany,  L’Énigme du retour, Grasset, Paris, 2009.
[11]  LAFLEUR Maude, « L’impossible retour de Kossi Efoui : quand les racines africaines deviennent fantômes », in Études romanes de Brno, 2017, vol. 38, pp. 123-132.
[12]  MASSONET Stéphane, « Foucault & la littérature », in Acta fabula, 2014, vol. 15, n°10, 2014, (consultable sur:  http://www.fabula.org/acta/document9052.php, page consultée le 21 janvier 2018)
[13]  SABOT  Philippe,  « Langage, société, corps. Utopies et hétérotopies chez Michel Foucault », in Materiali Foucaultiani, 2012, I (1), pp.17-35.
[14]  VINCENT Jacques,  « Le monde de la musique et la musique comme monde selon Deleuze », in Horizons philosophiques, 2005, N° 1, pp. 1–23.
[15]  WESTPHAL  Bertrand, « Approches méthodologiques de la transgression spatiale », in  Primerjalna književnost, 2004, n° 27, pp. 75-83.
[16]  WESTPHAL Bertrand,  Réel, fiction, espace, Minuit, Paris, 2007.
[17]  WESTPHAL Bertrand, « Pour une approche géocritique des textes. Esquisse », in Westphal, Bertrand (dir.), La géocritique : mode d’emploi, Presses universitaires de Limoges, 2000, pp. 9-39.
[18]  WESTPHAL Bertrand,« Le Spectre d'Ulysse ou les aléas du référent », in Auraix-Jonchière, Pascale, and Alain Montandon, eds. Poétique des lieux Presses Univ Blaise Pascal, 2004(a), pp. 33-50.