نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه شهید بهشتی، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه شهید بهشتی، ایران

چکیده

اهمیت، جذابیت و نوگراییِ تربیت احساساتی اثر گوستاو فلوبر تا اندازۀ زیادی از الحاق تاریخ در رمان ناشی می‌شود. برخی از منتقدان امروزی بر این عقیده­اند­ که برای اجتناب از ارائۀ قاعده‌مند تاریخ در ساختار داستانی، فلوبر از یک نظام بی‌سابقه و مبتکرانه بهره برده است. بنابراین نقد مدرن به بوطیقای تاریخ علاقه نشان می‌دهد یا به عبارت بهتر به گونه‌ای از گفتمان خاص که به مدد آن فلوبر در یک اثر تخیلی، واقعیت سیاسی عصر خود را می‌سازد، به هم می‌ریزد و دوباره می‌سازد. در واقع ما درصدد مطالعۀ روندی هستیم که به تنظیم و سازمان‌دهی وقایع تاریخی می‌انجامد، تا نشان دهیم چگونه انقلاب 1848 در سراسر رمان به شیوه‌ای پراکنده و از خلال صحنه‌ها، گفتگوها و رویدادها ارائه شده است. برای احاطۀ بیشتر به مسئله، به بررسی شیوه‌ها و فرآیندهای نوینی می‌پردازیم که فلوبر برای صرف نظر کردن از گفتمان صریح تاریخی آن­ها را خلق می‌کند. این فرآیندها به تاریخ امکان می­دهند تا خود را به مدد زاویۀ دید درونی و کارکرد روایی توصیف‌ها به صورت منقطع نقل کند. در واقع از خلال قطعه‌های توصیفیِ پراکنده است که فلوبر در به حاشیه بردن تاریخ موفق می‌شود و بدین گونه حضور آن را از طریق غیبتش مشخص‌تر و شاید حتی برای خواننده جذاب‌تر می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

[1]     AGULHON Maurice, « 1848 ou l’apprentissage de la République (1848-1852) », in Nouvelle Histoire de la France Contemporaine, vol. 8, Seuil, Paris, 1973.
[2]     AGULHON Maurice, « Peut-on lire en historien L’Éducation sentimentale ? », in Histoire et langage dans « L’Éducation sentimentale », colloques de la « Société des études romantiques », C. D. U. et SEDES réunis, Paris, 2000.
[3]     BARBÉRIS Pierre, Introduction aux Méthodes Critiques pour l’analyse littéraire, Bordas, Paris, 1991.
[4]     BARBÉRIS Pierre, Le Prince et le marchand, Fayard, Paris, 1980.
[5]     BROMBERT Victor, « L’Éducation sentimentale », articulations et polyvalence, in La production du sens chez Flaubert, UGE, 1975.
[6]     CAJUEIRO-ROGGERO Maria Amalia, « Dîner chez Dambreuse : La réaction commerçante » in Histoire et langage dans L'Éducation sentimentale, C.D.U. et SEDES réunis, Paris, 1981.
[7]     COGNY Pierre, L’Éducation sentimentale de Flaubert : le monde en creux, Larousse, Paris, 1975.
[8]     CROUZET Michel, « L’Éducation sentimentale et le genre historique » in Histoire et langage dans L’Éducation sentimentale de Flaubert, colloques de la « Société des études romantiques », C. D. U. et SEDES réunis, Paris, 1981.
[9]     DE BIASI Pierre-Marc, Gustave Flaubert, une manière spéciale de vivre, Grasset, Paris, 2009.
[10]  DE BIASI Pierre-Marc, HINCKER François, BODY Jacques, 1989, Un thème, trois œuvres, L’histoire, BELIN, Paris, 1991.
[11]   DESPREZ Adrien, 27 novembre 1869, « L'Éducation sentimentale, par M. Gustave Flaubert », in La Gironde, La Quinzaine Littéraire. Document saisi par Carine Houlière, 2000. Mise en ligne par Emmanuel Vincent, 2006 (consultable sur flaubert.univ-rouen.fr/etudes/education/es_des.php)
[12]  DUMESNIL René, L’Éducation sentimentale de Flaubert, Edgar Malfère, Société Française d'Éditions Littéraires et Techniques, 1936.
[13]  DUQUETTE Jean-Pierre, Flaubert ou l’architecture du vide, une lecture de l’Éducation sentimentale, Presses Universitaires de Montréal, 1972.
[14]  DURRY Marie-Jeanne, Flaubert et ses projets inédits, Librairie Nizet, Paris, 1950.
[15]  FLAUBERT Gustave, Correspondance, L. Conard, Paris, 1954.
[16]  FLAUBERT Gustave, L’Éducation sentimentale, Le Livre de poche Classiques, édition présenté et annotée par Pierre-Marc de Biasi, Paris, 2015.
[17]  FLAUBERT Gustave, Madame Bovary, Garnier, édition établie par Claudine Gothot-Mersch, 1971.
[18]  FLAUBERT Gustave, Œuvres complètes, t. XIV, Correspondance, Club de l’Honnête homme, Paris, 1971.
[19]  FLAUBERT Gustave, Salammbô, Gallimard, Paris, édition établie par Henri Thomas, coll. « Folio », 1970.
[20]  GOTHOT- MERSCH Claudine, « De Madame Bovary à Bouvard et Pécuchet, la parole des personnages dans les romans de Flaubert », in Revue d'histoire littéraire de la France, Armand Colin, 1981, juillet / octobre, 81e année, n.4-5.
[21]  JURT Joseph, L’Écrivain, le savant et le philosophe, La littérature entre philosophie et sciences sociales (ouvrage collectif), sous la direction de d’Éveline Pinto, Publication de la Sorbonne, Paris, 2003.
[22]  KAHNAMOUIPOUR Jaleh, KHATTAT Nasrine, La Critique littéraire, SAMT, Téhéran, 2011.
[23]  LAUBRIET Pierre, L’intelligence de l’art chez Balzac, Didier, Paris, 1961.
[24]  MAIGRON Louis, Le roman historique à l’époque romanesque : essai sur l'influence de Walter Scott, in Revue d'histoire littéraire de la France, 1989, 5 janvier, Paris.
[25]  MAYNIAL Édouard, Gustave Flaubert, L'Éducation sentimentale, Garnier, Paris, 1964.
[26]  MOLINO Jean « Qu’est-ce que le roman historique ? », in Revue d’Histoire littéraire de la France, mars-juin 1975, 75 année, n° 2-3.
[27]  PROUST Jacques, « Structure et sens de l’Éducation Sentimentale », in Revue des Sciences Humaines, 1967, n° 32.
[28]  REY Pierre-Louis, L’Éducation sentimentale de Gustave Flaubert, Gallimard, Paris, 2005.
[29]  RINCE Dominique, L'Éducation sentimentale Gustave Flaubert,Paris, NATHAN, 1990.
[30]  SÉGINGER Gisèle, Flaubert une poétique de l’histoire, Presses universitaires de Strasbourg, 2000.
[31]  THIBAUDET Albert, Gustave Flaubert, Gallimard, coll. « Tel », Paris, 1999.
[32]  VIDALENC Jean, « Gustave Flaubert, historien de la révolution de 1848 », Europe, Septembre-octobre-novembre, 1969.
[33]  WATT Adam, Swann à 100 ans, BRILL, RODOPI, 2015.
[34]   WETHERILL P.-M., « Paris dans L’Éducation sentimentale » in Flaubert et la création littéraire, Nizet, 1964 in « Flaubert, La Femme, La Ville », PUF, Paris, 1983.
[35]  YOURCENAR Marguerite, « Ton et langage dans le roman historique » dans le Numéro Spécial de La Nouvelle Revue française, 1972, n. 238.