پژوهش زبان و ادبیات فرانسه

بانک ها و نمایه نامه ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

حوزه های موضوعی نشریه

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

فرایند پذیرش مقالات

فرم تعهد نویسندگان

نحوه تهیه و ارسال مقالات

انتقال معنا: از سطح صوری کلام تا معنای ضمنی- پراگماتیک در گزاره‌های مجزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

انسان، همواره به لحاظ ماهیت زندگی اجتماعی­اش، برای برقراری ارتباط با همنوعان خود از ابزارها و وسایل متعددی استفاده کرده که در این میان " زبان" به عنوان یک پدیده اجتماعی (قوه ناطقه خاص بشر که نقطه تمایز او با نوع حیوان می­باشد) مهمترین وسیله ارتباطی او محسوب شده که به واسطه آن نیات و مقاصد خود را به مخاطب خود انتقال می­دهد. و اما اکنون سئوال این است؛ آیا متکلم (گویشور) همیشه، طی یک دیالوگ و تعامل با مخاطب خود، با ادای منظم واج­ها و تکواژهای زبان در زنجیره گفتار صرفاً قصد استفهام، نفی و یا تأیید صوری حقیقتی را دارد؟ اینجاست که باید اذعان کرد که در اوایل دهه 60 قرن بیستم میلادی، به دنبال تحقیقات ج. ل. آستین فیلسوف و زبانشناس بریتانیایی، زبانشناسی و نقد ادبی با فاصله زیاد از نظریات ساختارگرایانه فردینان دو سوسور رویکرد دیگری به خود گرفته و بدین طریق پایه­های زبانشناسی پراگماتیک بنا شد. آستین بر این باور بود که سخن گفتن همیشه تنها و فقط و فقط به معنای تأیید چیزی یا حقیقتی نبوده، بلکه می­تواند بطور ضمنی حامل پیام دیگری برای مخاطب بوده باشد، مثلاً درخواست انجام کاری یا القاء چیزی دیگر غیر از معنای سطحی کلام. معمولاً نیت و معنای اصلی کلام گوینده هم در این لایه­های درونی گفتار مستتر است که مخاطب کلام باید طی فرآیند خاصی آن را رمزگشایی کرده و بدان واکنش معقول و منطقی نشان دهد، تا اینکه یک تعامل زبانی به معنای واقعی کلمه برقرار گردد.
در این مقال اندک نگارنده تلاش خواهد کرد- ضمن توجه و تمرکز به این اصل که نمی­توان همیشه و حکماً از طریق شکل ظاهری زبان (ساختواژه­ها، واج­ها، صیغه­گان و عناصر همنشینی حاضر در زنجیره گفتار) به کشف معنا و نیت باطنی کلام گویشور(ان) دست یافت؛ بلکه پارامترهای مهمتر دیگری چون فضای روانی، اجتماعی و فرهنگی حاکم در یک تعامل زبانی نیز سهم بسزایی در رمزگشایی معنا دارند- اصطلاح «زبانشناسی پراگماتیک» را ریشه­شناسی، تعریف و تحلیل کرده و به مسائلی از جمله: کلام استعاری و کنایی، حروف ربط استدلالی، معنای ضمنی و گزاره­های اجرایی بپردازد.

کلیدواژه‌ها

مراجع
ADAM Jean-Michel, (1984), « Des mots du discours : l'exemple des principaux connecteurs », in revue Pratiques, Ancienne Université de Metz (Actuelle Université de Lorraine), n° 43, pp. 107-122.
ADAM Jean-Michel, (1990), Éléments de linguistique textuelle : théorie et pratique de l'analyse textuelle, Mardaga, Liège (Belgique).
ANSCOMBRE Jean-Claude & DUCROT, Oswald, (1977), «Deux mais en français?», in revue Lingua, n° 43, pp. 23-40.
AUSTIN John Langshaw, ([1962], How to do Things with Words, Oxford), 1970 (pour la traduction français), Quand dire, c’est faire, Editions du Seuil, Paris.
BENVENIST Émile, (1966), Problèmes de linguistique générale, (T. I), Gallimard, Paris.
BENVENIST Émile, (1974), Problèmes de linguistique générale, (T. II), Gallimard, Paris.
CHARAUDEAU Patrick, et MAINGUENEAU Dominique, (2002), Dictionnaire d'analyse du discours, Seuil, Paris.
CULIOLI Antoine, (1991), Pour une linguistique de l'énonciation, Ophrys, Paris.
DUCROT Oswald, (1972), Dire et ne pas dire : Principes de sémantique linguistique, Hermann, Paris.
DUCROT Oswald, (1982), « La notion de sujet parlant », In : Recherches sur la philosophie et le langage, n° 2, Université de Grenoble, pp. 65-93.
DUCROT Oswald, (1984), Le dire et le dit, Minuit, Paris.
DUCROT Oswald., et al. (1980a), Les mots du discours, Minuit, Paris.
GRICE Herbert Paul, (1957), «Meaning», in the Philosophical Reviw, n° 66.
GRICE Herbert Paul, (1975), « Logic and Conversation », in Cole, P. and Morgan, J., (éds.), Syntax and semantics, Vol. 3. (New York) - (1979), pour la traduction française, «Logique et conversation», in revue Communications,n° 30, pp. 57-72.
JAKOBSON Roman, (1963), Essai de linguistique générale, Minuit, Paris.
KERBRAT-ORECCHIONI Catherine, ([1980]2002), L'énonciation : De la subjectivité dans le langage, Armand Colin, Paris.
KERBRAT-ORECCHIONI Catherine, (1986), L’implicite, Armand Colin, Paris.
KLEIBER Georges, (1983a), « Métaphore et vérité », in revue Linx, n° 9, Sémantique, poétique, vérité. pp. 89-130.
KLEIBER Georges, (1984), « Pour une pragmatique de la métaphore : la métaphore, un acte de dénotation », in revue Recherches en Pragma-sémantique (études réunies et publiées par G. KLEIBER), ancienne Université de Metz - actuelle Université de Lorraine.
LAKOFF George, (1976), Linguistique et logique naturelle, Klincksieck, Paris.
MŒSCHLER Jacques, (1996), Théorie pragmatique et pragmatique conversationnelle, Armand Colin, Paris.
MULLER Claude, (1992), « La négation comme jugement », in Lange française, n° 94, pp. 26-34.
NØLKE Henning, FLØTTUM, Kjersti, et NORÉN, Coco, (2004), ScaPoLine : La Théorie Scandinave de la Polyphonie Linguistique, Kimé, Paris.
SAUSSURE (de) Ferdinand, (1916), Cours de linguistique générale, Payot, Paris.
SEARLE John, Rogers, ([1969], Speech Acts, Cambridge University Press), (1972), pour la traduction française, Les Actes de langage, Hermann, Paris.
SEARLE John, Rogers, [1979], Expression and Meaning, Cambridge University Press), (1982), pour la traduction française, Sens et expression : études et théorie des actes de langage, Minuit, Paris.
SEARLE John, Rogers, [1995], The Construction of Social reality, by Simon & Schuster, (New York,), (1998), pour la traduction française, La construction de la réalité sociale, NRF, Gallimard, Paris.

SPERBER Dan, (2000), «La communication et le sens», in Yves Michaud (éds.) Qu’est-ce que l’humain? Université de tous les savoirs, volume 2, Odile Jacob, Paris, pp. 119-128.

SPERBER Dan, & WILSON Deirdre, (1989), La Pertinence: Communication et cognition, Minuit, Paris.
پژوهش زبان و ادبیات فرانسه
دوره 10، شماره 17 - شماره پیاپی 17
مرداد 1395
صفحه 141-162
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار