نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه زبان های خارجی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده
حرمسرا، نماد شکوه و شادی شرق، که همواره خیال‌پردازی‌های غربیان را جان بخشیده، یکی از مفاهیمی ست که نظریه‌ی شرقشناسی ادوارد سعید بر پایه‌ی آن بنا شده است. تصویر قالبی حرمسرا که از ابتدای قرن هجدهم بر اساس نوشته‌های مردان شکل گرفته، از پایان قرن بیستم با کشف دوباره‌ی سفرنامه‌های زن‌نویس و مطالعه‌ی آنها مور تردید واقع شده است. این سفرنامه‌ها گفتمان مسلط مردانه را تصحیح و یا حتی نقض می‌کنند. مارگا دندورن ( 1893- 1948) ماجراجو و مسافری ست که پس از سکونت در پالمیر تصمیم به سفر به عربستان سعودی می‌گیرد تا در زیارت حج شرکت کند و سپس به کرانه‌های خلیج فارس برود. اما به محض ورود به جده، مقامات سعودی از ادامه‌ی سفر او جلوگیری و او را مجبور به سکونت در حرمسرای فرماندار جده می‌کنند. هدف پژوهش حاضر اینست که بر پایه‌ی نظریه‌ی شرقشناسی ادوارد سعید و نیز انتقاداتی که به آن وارد شده، بازنمایی حرمسرا را در «شوهر-گذرنامه»، سفرنامه‌ای که دندورن پس از رهایی می‌نویسد، بررسی کند. تلاش شده تا مشخص شود آیا این روایت فضای به گفته‌ی سعید شدیدا بینامتنی شرقشناسی را تقویت می‌کند یا نسخه‌ای جدید و دقیق از حرمسرا ارائه می‌دهد. پژوهش فوق نشان می‌دهد هرچند همچون سایر سفرنامه‌نویسان زن، دندورن نیز کلیشه‌های مردانه‌ی مسلط را بازتولید نمی‌کند، اما در نهایت سفرنامه‌ی او سرشار از پیشداوری‌های استعماری ست و موفق به استعمارزدایی از تصویر شرقی شده‌ی حرمسرا نمی‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
[2] ANDURAIN, Julie de. Marga d’Andurain, 1893-1948 : Une passion pour l’Orient. Le Mari Passport
(Nouvelle édition annotée). Paris : Hémisphères éditions. 2019.
[3] ANDURAIN, Marga de. Le Mari Passeport. Paris : Éditions Jean Froissart.1947.
[4] AUDOUARD, Olympe. Les Mystères de l’Égypte dévoilés. Paris : Dentu. 1865.
[5] BEAUVOIR, Simone de. Le deuxième sexe. T. II. Paris : Gallimard. 1990.
[6] BELGIOJOSO, Cristina. Asie Mineure et Syrie : Souvenirs de Voyages. Paris : Lévy. 1858.
[7] BOURGUINAT, Nicolas. « Voyage et genre, une interrogation renouvelée ». Le voyage au féminin.
Édité par Nicolas Bourguinat. Presses universitaires de Strasbourg. 2008.
https://doi.org/10.4000/books.pus.8075.
[8] CARNOY-TORABI, Dominique Michèle. « Adèle Hommaire de Hell et Carla Serena en Perse Qajare
: des récits de voyage “genrés”? ». Recherche en langue et littérature françaises. Vol. 15. N° 27.
Printemps & Été 2021. pp. 43-57.
[9] CHAMLOU, Laurence. Mirages persans. Grenoble : UGA Éditions. 2022.
https://doi.org/10.4000/books.ugaeditions.28297.
[10] COLET, Louise. Les pays lumineux : voyage en Orient. Paris : E.Dentu. 1879.
[11] DAKHLIA, Jocelyne. « Entrées dérobées : l’historiographie du harem ». Clio. Histoire‚ femmes et
sociétés. N° 9. 1999. DOI : https://doi.org/10.4000/clio.282
[12] DELL’ABBATE ÇELEBIN, Barbara. « Orientalisme et identité de genre dans les écrits de voyage de
Cristina di Belgiojoso ». Synergie Turquie. N°5. 2012. pp. 41-53.
[13] ÉNARD, Matias. Boussole. Arles : Acte sud. 2015.
[14] ERNOT, Isabelle. « Voyageuses occidentales et impérialisme : l’Orient à la croisée des
représentations (XIXe
siècle) ». Genre & Histoire. N° 8. Printemps 2011. DOI :
https://doi.org/10.4000/genrehistoire.1272
[15] FLAUBERT, Gustave. Voyage en Orient. Ed. Caludine Gothot-Mersch. Paris : Gallimard. 2008.
[16] GASPARIN, Valérie de. À Constantinople. Paris : Calmann-Lévy, 1877.
[17] HOPPENOT, Hélène. Journal 1918-1933. Annoté par Marie-France Mousli. Paris : Claire Paulhan.
2012.
[18] LAROUSSE, Pierre. Grand dictionnaire universel du XIXe siècle. T. XVII. 1874.
[19] Les Mille et une nuits. Traduit par Antoine Galland. Paris : édition Garnier Frère. 1949.
[20] MONTAGU, Mary Wortley. L’Islam au péril des femmes. Une Anglaise en Turquie au XVIIIe
siècle.
Trad. Anne-Marie Moulin et Pierre Chuvin. Paris: Maspero-La Découverte. 1981.
[21] MOUSSA, Sarga. « L'orientalisme des écrivains et des savants du XIXe siècle dans Boussole de
Mathias Énard ». Romantisme, 188(2). 2020. pp. 118-137. https://www.cairn.info/revue-romantisme2020-2-page-118.htm
[22] NERVAL, Gérard de. Le voyage en orient. Ed. Michel Jeanneret. Paris : Garnier Flammarion. 1980.
T. II.
[23] RATTAZZI, Marie. Lettres d’une voyageuse : Vienne, Budapest, Constantinople. Paris : Alcan. 1897.
[24] SAÏD, Edward. L’Orientalise : L’Orient crée par l’Occident. Trad. Cathrine Malamoud. Paris : Seuil.
2003.
[25] SOKOLOWICZ, Malgorzata. « Flaubert et les danseuses. La (re)constitution d’un mythe oriental ».
Acta Philologica. N° 56. 2020. pp. 111-122.
[26] TAVERNIER, Jean-Baptiste. Les Six Voyages de Jean-Baptiste Tavernier, ecuyer baron d’Aubonne,
qu’il a fait en Turquie, en Perse et aux Indes. T. II. Paris : Gervais Clouzier et Claude Barbin. 1676.
[27] TRITTER, Jean-Louis. Mythes de l’Orient en Occident. Paris : Ellipses. 2012.
[28] UECKMANN, Natascha. Genre et orientalisme. Traduit par Kaja Antonowicz, Grenoble : UGA
Éditions. 2020. https://doi.org/10.4000/books.ugaeditions.12292
)