نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده
مفهوم فضا بیش از پیش از در آثار ادبی معاصر اهمیت یافته است. در رویدادی مشابه، شاهد ظهور داستان های فارسی‌زبانی هستیم که در آنها، فضا نه تنها پس‌زمینۀ رخدادها، که بخشی جدایی‌ناپذیر از اثر گشته است. خاطره‌های پراکندۀ گلی ترقی، نویسندۀ سرشناس ایرانی، مثال خوبی از این دست آثار است. جای جای این مجموعه داستان کوتاه پر است از نام فضاهای شهری تهران. افزون بر این، خانۀ پدری قهرمان داستان نیز در آن حضوری بسیار پر رنگ دارد. بازنمایی‌های فضایی، طیفی متنوع از فضاهای ارجاعی و تخیلی را دربر می‌گیرند. چهار داستان کوتاه از مجموعۀ خاطره های پراکنده تهران دوران کودکی و نوجوانی راوی داستان را روایت می کنند: «اتوبوس شمیران»، «دوست کوچک»، «خانۀ مادربزرگ» و «پدر». تهران وجه مشترک این داستان هاست و همین امر معیار ما برای انتخاب آنها و پژوهش بر تهران بازنمایی شده در آن ها بود. در پژوهش حاضر، فضاهای شهری و خانگی خاطره‌های پراکنده را مورد واکاوی قرار داده‌ایم تا بدین پرسش پاسخ گوییم: از برهم‌کنش این فضاها، جهانِ داستانی اثر چه شکلی به خود می‌گیرد؟ درپی یافتن پاسخِ این پرسش، از نقد جغرافیایی برتران وستفال به عنوان رویکرد ادبی غالب بهره جسته‌ایم. در نتیجۀ پژوهش حاضر خواهیم دید که عنصر فضا در اثر گلی ترقی نقشی کلیدی در پیشبرد رویدادهای داستانی دارد؛ در واقع شکلی که جهان داستانی در این اثر به خود می‌گیرد سرنوشت راوی و خود اثر را تعیین می‌کند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
janvier, 2011.
[2] Deleuze, Gilles et GUATTARI, Félix. Mille plateaux, Capitalisme et schizophrénie II. Paris: Éditions de Minuit, « Critique
», 1980.
[3] FÄRNLÖF, Hans. «Chronotope romanesque et perception du monde A propos du Tour du monde en quatre-vingts jours».
Poétique, n° 152, 2007/4, p. 439-456, version en ligne disponible sur https://www.cairn.info/revue-poetique-2007-4-page439.htm#no4.
[4] GRASSIN, Jean-Mari. «Pour une science des espaces littéraires». La géocritique, mode d’emploi. Limoges : PULIM,
2000.
[5] HAJ HASSAN AREZI, Ghazaleh et HOSSEINI, Ehsan, «la géocritique westphalienne». Naghdnamé-Honar, livre
spécialisé numéro 4 (dans le domaine des recherches en art), automne 2012.
[6] HAJ HASSAN AREZI, Ghazaleh. «La thématique spatio-temporelle dans Vendredi ou les limbes du Pacifique de Michel
Tournier et Le chercheur d'or de Jean-Marie Gustave Le Clézio». Recherche en langue et littérature française, Université
de Tabriz, Volume 6, l’édition 10 , L’hiver et Le printemps 2013, page 49-76.
[7] HAJ HASSAN AREZI, Ghazaleh et KARIMIAN, Farzaneh. «Une étude géocritique du dédale du tapis dans Charhouz le
voyant». Plume, Volume 16, l’édition 31, L’été Et L’automne 2020, page 105-136.
[8] LEVY, Clément. La représentation de l’espace géographique dans quatre fictions postmodernistes d’Italo Calvino, Jean
Echenoz, Thomas Pynchon et Christoph Ransmayr. Limoges : PULIM, 2008.
[9] LOTMAN, Youri. La Sémiosphère (1966) traduit du russe par Anka Ledenko. Limoges: PULIM, coll. « Nouveaux actes
sémiotiques », 1999.
[10]MITTERAND, Henri. «Le Roman et ses «territoires». L’espace de la vie privée dans Germinal». Revue d'Histoire
littéraire de la France, 85e Année, No. 3, Zola, May – Jun 1985.
[11]MITTERAND, Henri. « Chronotopies romanesques : Germinal ». Poétique, no 81, 1990.
[12]SALARI FAR, Ayat et GHAEMMAGHAMI, Anahita Sadat. «Le pittoresque des lieux à caractère solitaire dans Les
Noces, L’Été, et L’Exil et le royaume d’Albert Camus». Revue des études de la langue française, université d’Isphahan,
Volume 12, l’édition 2 - Numéro de série de l’édition 23, L’été Et L’automne 2020, page 85-102
[13]SALAMI, Shahnaz. «La littérature des écrivains et poètes iraniens immigrés en France et en Allemagne, Naissance
d’une écriture du hors-lieu». Homme et migration, numéro 1312, année 2015 pp. 59-68.
[14]TARAGHI, Goli, Khâterehâye parâkandeh, [Les Souvenirs dispersés]. Téhéran : Niloufar, 1383/2004.
[15]……………. . La maison de Shemiran, traduit par Leila Darvichian. Paris : Actes Sud, 2003.
[16]WESTPHAL, Bertrand. Géocritique, réel, fiction, espace. Paris : Les Editions de Minuit, 2007.
[17]……………………... . Le monde plausible. Lonrai : Editions de Minuit, Coll. Paradoxe, 2011.
[18]WEISGERBER, Jean. Espace romanesque. Lausanne : L’Age d’homme, 1978.
[19]WEISGERBER, Jean. «Notes sur la représentation de l'espace dans le roman contemporain». Revue de l’Université de
Bruxelles, Bruxelles : Université libre de Bruxelles, 1971
)