نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد حق التدریس دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

شاهنامه فردوسی و رُمانس­های آرتوری (مجموعه داستانهای قرون وسطی) هر دو از نوع کتاب حماسی و شوالیه گری هستند که کارهای بزرگ قهرمانانِ آرکتیپی در جامعه ای اشرافی را به تصویر می کشند. در هر دوِ این سنت های روایی عناصر شگفت انگیز و حتی واقعیتی خارق العاده را می یابیم که با نبردهای پهلوانان آمیخته شده است. این واقعیت خارق العاده به صورت شهر یا قلعه ای با ویژگیهای سحرآمیز ظاهر می شود که دستیابی به آن مشکل است. این مقاله به مقایسۀ دو مضمون اصلی (یعنی شهر گنگ دژ در شاهنامه و قلعۀ گرآل در رمانسهای آرتوری) می پردازد و نشان می دهد که این دو متن در بازنمایی ادبیِ برخی واقعیات فرازمینی، دارای نقاط مشترکی هستند. بدین ترتیب می توانیم جهان فرازمینی را در ادبیات رده بندی کنیم : از نظر جغرافیایی، حد و مرز این مکانهای خارق العاده گنگ و تخیلی است؛ برای رسیدن به آنها باید از یکی از عناصر طبیعت، به ویژه آب عبور کرد (رودخانه، دریا یا دریاچه)؛ جهان فرازمینی خارج از فضا، زمان و شرایط عادی واقعیت زمینی است؛ در آخر این جهان برای قهرمانان یک مرحله آزمونی یا مکان وحی به حساب می آید.

کلیدواژه‌ها

ADDERLEY Mark & GAUTIER Alban, « Les origines de la légende arthurienne : six théories », Médiévales [En ligne], 59 | automne 2010, mis en ligne le 20 mars 2013, consulté le 08 janvier 2014[URL : http://medievales.revues.org/6173].
BAHAR Mehrdad, « Kang Dej va siâvoshugerd », in Shâhnâmeshenâssi. Madjmu’ehgoftârhâ-yenokhostinmadjma’ehelmi-yebahsdarbâre-yeshâhnâme dar ostân-e Hormozgân, Bonyâd-e Shâhnâme-ye Ferdowsi, 1978. 
CORBIN Henry, Corps spirituel et terre céleste. De l’Iran mazdéen à l’Iran shî’ite, Paris, Buchet / Chastel, 1979.
DELCOURT Thierry, La légende arthurienne, Paris, Presses Universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 2000.
DE TROYES Chrétien, Le conte du Graal ou le roman de Perceval, traduit, présenté et annoté par Charles Méla, Paris, Le livre de Poche, 1990.
FERDOWSI Abolghasem, Le Livre des rois, publié, traduit et commenté par Jules Mohl, 7 tomes, Paris, Jean Maisonneuve Editeur, 1976.
FRAPPIER Jean, Le Roman Breton : Perceval ou le Conte du Graal, Paris, Centre de Documentation Universitaire, 1966.
GALLAIS Pierre, Perceval et l’initiation, Paris, Sirac, 1972.
HARMATTA János, « Les sources iraniennes de la légende du Graal », in Neohelicon, vol. 21, n°1, 1994.
Le Haut Livre du Graal [Perlesvaus], texte établi, présenté et traduit par Armand Strubel,  coll. « Lettres gothiques », Paris, Le Livre de Poche, 2007.
HÜE Denis/ FERLAMPIN-ACHER Christine (éd.), Le monde et l’autre Monde : actes du colloque arthurien de Rennes (8-9 mars 2001), Orléans, Paradigme, 2002. 
LACHET Claude (éd.), Les personnages autour du Graal : actes du colloque international et transséculaire des 7 et 8 juin 2007, Lyon, Université Jean Moulin, Lyon 3, 2008.
LECOUTEUX Claude, Mondes parallèles : l’univers des croyances du Moyen Âge, Paris, H. Champion, 2007.
Le Livre du Graal, édition préparée par Daniel Poirion, publiée sous la direction de Philippe Walter, 3 tomes, Paris, Gallimard, « Bibliothèque de la Pléiade », 2001, 2003, 2009.
MARX Jean, La légende arthurienne et le Graal, Paris, Presses Universitaires de France, 1952.
PASTRE Jean-Marc, Structures littéraires et tripartition fonctionnelle dans le Parzival de Wolfram vonEschenbach, Paris, Klincksieck, 1993.
QUERUEL Danielle (éd.), Le conte du Graal. Chrétien de Troyes, Paris, Ellipses, 1998. 
REGNIER-BOHLER Danielle (éd.), La légende arthurienne. Le Graal et la Table Ronde, Paris, Robert Laffont, 1989.
SZKILNIK Michelle, Perceval ou le Roman du Graal de Chrétien de Troyes, Paris, Gallimard, 1998. 
TAFAZZOLI Ahmad, « Činwadpuhl », in EncyclopaediaIranica, vol. V, 1992.
WALTER Philippe, Perceval, le pêcheur et le Graal, Paris, IMAGO, 2004.